Yönetimde Farkındalık

Dernek, vakıf, sosyal kulüp ve benzerleri gibi bir amaç ya da hizmet için oluşmuş dinî ve siyasî nitelik taşımayan bağımsız kuruluşlar, yapıları ve oluşumları nedeniyle çevreleri ile yoğun ilişkiler içindedirler. Gerek yeterli araştırma yapılmadan üyeliğe kabul olunmuş kişilerin duygu ve düşüncelerinde zamanla gelişebilecek yeni yönelmeler ya da değişimler, gerekse başarılı çalışmaları ile elde edilmiş toplumsal kabul ve destek her zaman bilinçli veya bilinçsiz olumsuz yönlendirmelere maruz kalabilir. Dolayısıyla bu tür kuruluş yöneticileri, yapmakta oldukları yöneticilik görevlerinin bilinen temel prensiplerine ek olarak farkındalık sorumluluğunu ihmâl kabul etmez bir ciddiyetle taşımak zorundadırlar. Aksi takdirde bu yöneticilerin kurumlarının geleceğin bir döneminde ağır faturalar ödemesi kaçınılmaz olur. 

İçinde bulunduğumuz zaman diliminin en belirgin ve baskın niteliğinin iletişimdeki teknolojik gelişim destekli hız ve etkileme/etkilenme gücünün artması ve genişlemesi olduğu bilinmektedir. Özellikle içinde yaşanılan koşulların önlenemez baskıları, ister istemez etki altına aldıkları tüm unsurları değişime zorlamaktadır. “Değişme; bir bütünün parçacıklarının birbirleriyle ilişkilerinin nitelik ve niceliklerinde önceki durumlarına göre gözlenebilir bir ayrılığın ya da başkalaşmanın oluşmasıdır” şeklindeki tanım, benzerlerinin arasında en geniş düşünme açısı sağlayan ifadedir. Zira değişim; “aynı”lığın devamlılığının karşıtıdır. Dolayısıyla zaman akışına rağmen aynı kalmak özelliğinin korunması anlamına gelen süreklilik ve temellilik kavramları ile çelişir. Bu ise kurumsallığın karakterindeki değişmezlik temel prensibi ile uyuşmaz. 

“Değişme; herhangi bir sistem, yapı veya varlığın plânlı veya plânsız bir süreç neticesinde belli bir durumdan başka bir duruma dönüşmesi” olarak da tanımlanabilir. Ancak her değişimin olumlu sonuçları olacağı gibi olumsuzlukları harekete geçirecek özelliklerinin de bulunabileceği unutulmamalıdır. Çünkü olumsuzluklar bir süre sonra gözlenebilen ya da gözlenemeyen oluşumlar olarak değişimi başlatır. Eğer süreç kendi haline bırakılırsa kasıtlı ya da kasıtsız herhangi bir tür güdüleme ile bozulma haline evrilir ki kontrol altına alınamadığı takdirde yozlaşma niteliği kazanması doğaldır. 

Yozlaşma sözcüğü; “yoz” kökü ile “-laş” ekinin birleşmesinden türemiş, “Özündeki nitelikleri birtakım dış etkiler yüzünden kaybetmek, bozulmak, soysuzlaşmak, özünden uzaklaşmak, özünü yitirmek,” gibi durumlar için kullanılır. Sinsi bir hastalık gibi belirtisiz başlar, sessizce ilerler, problemler üretmeye, sıkıntılar oluşturmaya başlayınca fark edilir hale gelir ki o andan itibaren yönetimsel tedavi çareleri fazla işe yaramaz. Bu bakımdan farkındalık, oluşumların başlangıçta tespit edilip durdurulması, yavaşlatılması veya geciktirilmesi için yegâne sigortadır. Yozlaşmanın en kolay ve yaygın şekilde oluştuğu ilk alan toplumsal alandır. Gelişme ve değişme kavramları ile çok yakın ilgisi nedeniyle toplumsal hayatın kapsamı, içindeki her unsur ve durum üzerinde etkili olma kabiliyetine ve tehdit gücüne sahiptir. Dolayısıyla değişim olayı, belli ya da belirlenmiş sınırlar içinde kaldığı, arzulanan ya da hedeflenen yararlı sonuçlara hizmet ettiği, aklî veya bilimsel nitelik taşıdığı sürece kabul edilebilir niteliktedir. Aksi halde yararlı olmaktan çok çözümsüzlük sebebi olur. 

Özellikle; 

- Yoğun iç göçleri, 

- Kamusal uygulamaların nitelik ve nicelikleri, 

- Sosyoekonomik sistem ve bireylere yansıyışı,

- Siyasal ve politik faaliyetler

genellikle toplumsal yapı ve kurumlar üzerinde olumsuz etkiler yaparak bozucu roller oynarlar. Bilimsel olarak bilinir ki kurumlarda işlevler ve görevler, yapısal büyüklük ve küçüklükler açısından önem taşırlar. Gerek iletişim ve etkileşimdeki yönetimsel hata ve ihmallerin yaratacağı kurumsal zaaflar, gerekse topluluk üyelerinin düşünce ve anlayış farklılıkları nedeniyle zamanla gelişecek yorumsal değerler karmaşasının kurumsal yönetimin etkinlik sistemi üzerinde oluşturacağı aksaklık ve olumsuzluklar düşünülmeye değer. 

Ergun ZOGA Yönetim Bilimleri