Stratejik Planlamanın İşletmeler Açısından Önemi

Rekabetin her geçen gün daha da arttığı, teknolojik gelişmelerin rekabette önemli bir belirleyici olduğu, beklentilerdeki artış nedeniyle müşteri sadakatindeki sürekliliği sağlamanın zorlaştığı küreselleşen dünyada net stratejileri olmayan işletmelerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri oldukça zorlaşmıştır. İşletmelerin hedeflerine ulaşabilmesi, sürdürülebilir kârlılık seviyelerinin yakalanması ve devamlılıklarının sağlanabilmesi için stratejik planlama çalışmalarının düzenli olarak gerçekleştirilmesi ve uygulamanın da işletme yöneticileri tarafından sürekli olarak takip edilmesi gerekmektedir.

Stratejik planlama çalışmaları işletmelerin hedeflerine ulaşması, gelişimi ve devamlılığının sağlanması için temel bir gerekliliktir. Stratejik planlama, hedeflerin belirlenmesi, alternatiflerin analiz edilmesi ve stratejilerin seçimi gibi örgütsel strateji çalışmalarında önemli bir rol oynamaktadır. Stratejik planlama, işletmenin neyi neden yaptığını ortaya koyan, temel karar ve eylemleri belirlemeye yönelik bilinçli ve disiplinli bir çalışmadır. Stratejik planlama, işletmenin uzun vadeli devamlılığı ve etkinliğini sağlamak için iç ve dış çevre analizi, değerlendirme, hedef belirleme ve eylem planları gibi adımları içeren sistematik sürece dayalı kapsamlı bir strateji geliştirme yaklaşımıdır.

Stratejik planlama, işletmenin mevcut durumu ile gelecekte ulaşmayı hedeflediği yer arasındaki ilişkiyi ifade eder. İşletmenin ulaşmak istediği yer için bir yol haritası ortaya koyar. Stratejik planlama dinamiktir ve kurumun geleceğine yön verir. Stratejik planlama değişimin planlanmasına yöneliktir ve bu çalışmanın stratejik planlama ekibi tarafından üst yönetim ile koordineli olarak belli aralıklarla güncellenmesi gerekir. Strateji, doğası gereği dinamik ve değişime açık olduğundan iç/dış çevre koşulları ve diğer faktörler göz önünde bulundurularak gerektiğinde işletme stratejilerinde değişikliğe gidilebilir. 

Stratejik planlama, birbirini takip eden aşamalardan oluşan bir süreçtir. Stratejik planlama süreci mevcut durum analizi, misyonun gözden geçirilmesi, gelecekte ulaşılmak istenen noktayı işaret eden vizyonun ifade edilmesi, temel değerlerin tanımlanması, amaç ve hedeflerin belirlenmesi, strateji ve eylem planlarının netleştirilmesi, izleme, performans ölçümü ve değerlendirme aşaması gibi birbirini takip eden adımlardan oluşur.

Stratejik planlama çalışmalarının işletmelere önemli katkıları bulunmaktadır. Stratejik planlama çalışması ile işletmenin misyon ve vizyonuna açıklık getirilmiş olur. İşletmenin güçlü ve zayıf yönleri belirlenerek iyileştirmeye yönelik çalışmaların yapılmasına katkıda bulunur. Bu çalışmalar aracılığıyla geleceğe yönelik olası fırsat ve tehditler değerlendirilir. Fırsatlardan yararlanabilmek ve tehditlerin etkisini azaltabilmek için eylem planlarının hazırlanmasına katkı yapar. Stratejik planlama çalışması ile işletmenin kaynakları gözden geçirilir, kaynak ihtiyaçları belirlenir ve kaynakların etkin kullanımı sağlanır. Stratejik planlama işletmenin değişen çevresel koşullara uyum sağlamasını kolaylaştırır. Dış çevrede yaşanacak değişikliklere işletme yöneticileri tarafından zamanında ve uygun bir şekilde cevap verilmesi işletmenin sürekliliğinin sağlanmasına katkıda bulunur. Stratejik planlama çalışmaları işletme yöneticileri ve çalışanlarına uzun vadeli bakış açısı kazandırır. İşletme genelinde amaç birliği sağlanır ve kurumsal duyarlılık artar. Yönetici ve çalışanların karar verme yetkinliğinde iyileşmeler sağlanır. Stratejik planlama çalışmaları takım çalışmasını teşvik eder ve işletmenin farklı birimleri arasında işbirliği ve uyum sağlanmasına katkıda bulunur. Yapılacak çalışmaların işletme çalışanları tarafından sahiplenilmesi ve stratejilerin uygulama başarısını artırır. Stratejik planlama çalışmaları işletmenin finansal ve finansal olmayan performansının artışına katkıda bulunur.

İşletmelerin faaliyetlerini sürdürebilmelerinde, büyüme sürecini gerçekleştirebilmelerinde, rekabette avantajlı hale gelebilmelerinde, hedeflerine ulaşabilmelerinde ve arzu edilen kârlılık seviyelerinin yakalanmasında düzenli olarak gerçekleştirilen stratejik planlama çalışmaları kritik bir rol oynamaktadır. Bütünsel analiz, misyonun gözden geçirilmesi, vizyonun belirlenmesi, stratejilerin oluşturulması, hedeflerin şekillendirilmesi, eylem planlarının nihaileştirilmesi, performans ölçümü, izleme ve değerlendirme adımlarını kapsayan stratejik planlama işletmenin kurumsal performansı üzerinde önemli derecede etkili olur. Stratejik planlamanın etkili ve etkin olabilmesi için işletme genelinde vizyonun anlaşılır bir şekilde net olarak ifade edilmesi, hedeflerin uzun vadeli amaçlar göz önünde bulundurularak belirlenmesi, eylem planlarının hedeflerle ilişkilendirilmesi, performans yönetim sisteminin etkili bir şekilde uygulanması ve değerlendirme süreci işletilerek gerektiğinde stratejilerde değişikliğe gidilmesi yararlı olur.

Doç. Dr. Ertuğrul KÖSE Stratejik Yönetim, Risk Yönetimi, Süreç Yönetimi ve Reorganizasyon