Altı Şapkalı Düşünme Tekniği

Yıllar önce Eski Devlet Bakanı Sayın Tınaz Titiz’in ve Beyaz Nokta Vakfı’nın davetiyle Türkiye, Edward De Bono isimli uluslararası bir danışmanı/eğitimciyi ağırlamıştı. O gelmeden önce rüzgârı gelmiş ve yazmış olduğu kitaplar Türkçe’ye çevrilmişti. Dünya üzerinde düşünme teknikleri denince akla gelen ilk isim olan De Bono, “6 Şapkalı Düşünme Tekniği”ni bir seminer ile katılımcılara aktarmıştı. Ben de o şanslı katılımcılardan biri olarak, ilk kez o zaman tanıştım. Sonraki yıllarda birçok önemli konuda bu tekniği deneyimleme fırsatım oldu.

“6 Şapkalı Düşünme Tekniği”nin bana göre en önemli faydası, düşünme denilen eylemi somutlaştırıyor olmasıdır. Birçok kez konuşmacısı olduğum seminerlerde -Düşünürken ne yaptıklarını- sorarım katılımcılara. Genelde aldığım cevaplar; alıştığı şekilde düşünen ve bu yüzden de birçok farklı bakış açısını yakalayamayan ve soruna objektif yaklaşamayan kişilerin –keşke-leri ile dolu olur.

Bir düşünme tekniği olarak kullananlar, her zaman bilinçli seçimler yaptıklarını söylerler. Sonuçlar bazen istedikleri gibi olur bazen de istemedikleri gibi ama bu tekniği kullananlar düşünme hatası yaptıklarını söylemezler.

Nedir bu diye soracak olursak?

Her şapka bir renk ile temsil edilir. Hepimizin bildiği gibi; çocuklar başlarına polis şapkası taksalar polis gibi davranır, hemşire kepi giyseler hemşire gibi davranır. Buradan yola çıkarak De Bono şapkaya verilen görev ile doğru orantılı olarak düşüneceğimizi ve düşüncelerimizin hangi görevleri içermesi gerektiğini söylemiş.

6 şapkamız var. Mavi – Beyaz – Sarı – Yeşil – Kırmızı ve Siyah.

Mavi Şapka; Süreçleri kontrol ediyor, nasıl ve hangi sırayla düşüneceğimizi belirliyor. Bütün süreç bittiğinde de karar aşamasında kullanılıyor. Bana göre mahkemedeki hakimin görevini yapıyor.

Beyaz şapka; Veriler ile ilgileniyor. Hangi verilerin toplanacağına ve verilerin işlenmesine göre hareket ediyor. Bana göre mahkemedeki deliller bu şapka.

Sarı şapka; fırsatlarla ilgileniyor. Kazanç peşinde ve olumlu. Durum ne kadar kötü olursa olsun o iyi yanları bulmak ile ilgili çalışıyor. Mahkemedeki avukat o…

Yeşil şapka; Umudun şapkası, yenilik ve iyilikler peşinde. Bütün yollar tıkansa bile bir yol bulunabileceğini söylüyor. İşin peşini bırakmamamız gerektiğini ifade ediyor. Mahkemedeki sanık diyebiliriz.

Siyah şapka; Mantıklı olumsuzluk içeriyor. Öyle ki önümüzde tonlarca hazine olsa bunları buradan nasıl taşıyacağız? Ne bilelim bunların sahte olmadığını? gibi… cümleler kurabilir. Mahkemedeki savcıyı ifade eder. Olayların kötü yanlarını bulmakta ustadır.

Kırmızı şapka ise; tamamen duygu ve sezgilerimizle ilgilidir. Herhangi mantıklı bir açıklaması olmasa da içimizden gelen duyguları ifade etmemizi sağlar. Mahkemedeki jüriyi temsil eder. Jüri, hissettiklerine göre suçlu ya da suçsuz diyebilir.

Bir örnekleme üzerinden gidecek olursak :

Yeni bir işe başlamak istediğinizi düşünün;

Bu iş için araştırmalar yapmak (beyaz şapka),

Fırsatlarını görmek (sarı şapka),

Yeni ne katabileceğinizi belirlemek (yeşil şapka),

Hangi durumların ters gidebileceğini belirlemek (siyah şapka),

bu işin bize ne hissettireceğini, iyi mi kötü mü hissedeceğimizi düşünmek de (kırmızı şapka) olarak adlandırılabilir.

En sonunda mavi şapka ile karar bağlıyoruz…

Kıssadan hisse ve konunun özeti, “6 Şapkalı Düşünme Tekniği”ni öğrenmeli ve öğretmelisiniz. Dünyanın en büyük 500 firmasının % 80’inde kullanıldığını bilmeniz belki bu konuda daha hevesli olmanızı sağlayabilir.

Ahmet Cezmi GÖBÜT Pazarlama, Satış, E-Ticaret